سم علف کش گلایفورزیت
علفکش گلایفوزیت (Glyphosate) 💡
گلایفوزیت یک علفکش با خاصیت سیستمیک است که معمولاً با نام تجاری رانداپ (Roundup) شناخته میشود. این ترکیب برای کنترل طیف وسیعی از علفهای هرز، از جمله علفهای هرز دائمی و یکساله، در مزارع و باغات توصیه شده است.
۱. نحوه اثر (مکانیسم عمل) گلایفوزیت
گلایفوزیت در گیاه با روش بازدارندگی آنزیم EPSPS عمل میکند.
- EPSPS یک آنزیم کلیدی در مسیر بیوسنتز اسیدهای آمینه ضروری گیاه است. با مهار این آنزیم، فرآیندهای حیاتی گیاه مختل شده و در نهایت منجر به مرگ آن میشود.
۲. فرمولاسیونهای رایج
گلایفوزیت در فرمولاسیونهای مختلفی در بازار ایران ثبت شده است:
- رانداپ (Roundup): فرمولاسیون SL41% (مایع قابل حل در آب).
- مرا گلیفوسیت (Mara Glyphosate): فرمولاسیون SG71% (گرانول قابل حل در آب).
- ناک داون گلیفوسیت (Knock Down Glyphosate): فرمولاسیون SG74.8% (گرانول قابل حل در آب).
۳. مقدار مصرف و موارد کاربرد (بر اساس منابع)
مقدار مصرف گلایفوزیت بسته به نوع علف هرز و محصول متفاوت است و معمولاً بر اساس لیتر یا کیلوگرم در هکتار بیان میشود:
| نام عمومی | نام تجاری | محصول زراعی | فرمولاسیون | مقدار مصرف (در هکتار) | زمان مصرف |
|---|---|---|---|---|---|
| گلیفوسیت | رانداپ | علفهای هرز دائمی (عمومی) | SL41% | ۶ تا ۱۲ لیتر در هکتار | - |
| گلیفوسیت | رانداپ | علفهای هرز یکساله (عمومی) | SL41% | ۴ تا ۶ لیتر در هکتار | - |
| گلیفوسیت | مرا گلیفوسیت | علفهای هرز (عمومی) | SG71% | ۴ کیلوگرم (همراه با ۸ کیلوگرم سولفات آمونیوم) | - |
| گلیفوسیت | ناک داون گلیفوسیت | علفهای هرز (عمومی) | SG74.8% | ۸ کیلوگرم (همراه با ۸ کیلوگرم سولفات آمونیوم) | - |
نکات مهم در مورد علف هرز کاتوس (قیاق):
- برای کنترل علف هرز قیاق (Sorghum halepense)، استفاده از علفکش گلیفوسیت (رانداپ) به میزان ۶ لیتر سم در ۴۰۰ لیتر آب مخلوط با کود سولفات آمونیوم ۸ کیلوگرم در هکتار در مرحله ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتری قیاق، برای سه بار سمپاشی توصیه شده است.
۴. نکاتی که مصرفکننده باید بداند (راهنمای استفاده و احتیاطات)
برای به حداکثر رساندن اثربخشی گلایفوزیت و جلوگیری از مشکلات، رعایت نکات زیر ضروری است:
نحوه آمادهسازی و اختلاط 🧪
- غلظت و آب مصرفی: میزان آب مصرفی در هکتار برای گلیفوزیت معمولاً ۲۰۰ لیتر توصیه میشود.
- استفاده از مواد افزودنی (ادجوانت): برای افزایش کارایی و کاهش مصرف آب، توصیه میشود از مویانهایی مانند فریگیت به میزان ۵ در هزار (۲ لیتر در هکتار) یا سولفات آمونیوم به میزان ۲ درصد (۸ کیلوگرم در هکتار) همراه با گلیفوزیت استفاده شود. سولفات آمونیوم باعث کاهش مصرف سم میشود.
- کیفیت آب (pH): عملکرد کلی آفتکشها تحت تأثیر pH آب قرار میگیرد. گلایفوزیت که خاصیت اسیدی ضعیف دارد، در آبهایی با pH بالا سریعتر تجزیه میشود. محدوده بهینه pH برای پایداری و اثربخشی آفتکشها بین ۴ تا ۷ است.
زمانبندی و آب و هوا 🌦️
- زمان مناسب سمپاشی: سمپاشی باید در ساعات خنک روز، مانند صبح زود یا غروب، انجام شود.
- باران تابی (Rain-fastness): مدت زمان بارانتابی گلیفوزیت (رانداپ) بین ۱ تا ۶ ساعت است. این مدت زمانی است که سم پس از پاشش در معرض شسته شدن بر اثر بارندگی قرار میگیرد.
احتیاطات و خطرات احتمالی ⚠️
- گیاهسوزی: باید از ریختن گلیفوزیت روی شاخ و برگ درختان خودداری شود، زیرا میتواند باعث گیاهسوزی شود.
- جذب ریشه: مصرف سموم باید طوری باشد که به بافت چوبی و آوندهای گیاه آسیب نرساند.
- پیامدهای سلامتی: باقیمانده سموم کشاورزی میتواند پس از تجزیه و متابولیزه شدن در بدن انسان، عوارضی مانند تراتوژن (ناقصالخلقهزایی) یا کارسینوژن (سرطانزایی) ایجاد کند، به خصوص اگر در بافتهای چربی ذخیره شده و بعدها آزاد شوند. برای کاهش باقیمانده سموم روی محصولات، شستشوی سبزیجات و میوهها در آب حاوی سرکه یا نمک میتواند سرعت تجزیه را افزایش دهد.
خلاصه کلیدی:
- 🎯 نحوه اثر: بازدارنده آنزیم EPSPS، که مانع سنتز اسیدهای آمینه در گیاه میشود.
- 💧 مصرف آب: توصیه میشود از افزودنیهایی مانند سولفات آمونیوم (۸ کیلوگرم در هکتار) برای بهبود کارایی و کاهش حجم آب استفاده شود.
- ⏱️ زمان باران تابی: ۱ تا ۶ ساعت پس از مصرف.